Trudno wyobrazić sobie prowadzenie działalności gospodarczej bez komunikowania tego faktu w przestrzeni publicznej. Tak było już w starożytności, tak jest dzisiaj. Pierwsze znane nam regulacje prawne dotyczące szyldów pojawiły się w średniowiecznym Londynie i dotyczyły konieczności montażu szyldu na takiej wysokości, aby rycerz jadący na koniu nie zahaczał o niego głową.
W Polsce do niedawna sprawę oznakowania miejsca prowadzenia działalności gospodarczej regulowały głównie ustawy: prawo budowlane, prawo o drogach publicznych, o ochronie zabytków oraz o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
W roku 2015 Sejm przyjął ustawę krajobrazową upoważniającą gminy do tworzenia uchwał, które będąc prawem miejscowym mogą regulować kwestię umieszczania szyldów w przestrzeni publicznej.
Oto, jakie parametry szyldów musi w uchwale określić gmina:
- ich gabaryty,
- ich liczbę na danej nieruchomości,
- zasady i warunki sytuowania,
- warunki oraz okres dostosowania.
Uchwała nie może zakazać sytuowania szyldów (zasada ta nie dotyczy innych reklam).
Każdy z nas intuicyjnie rozumie, czym jest szyld. Jednak trzeba poświęcić kilka chwil, aby dobrze zrozumieć, jaki element oznakowania miejsca prowadzenia działalności będzie szyldem w rozumieniu ustawy, a jaki nie. Zgodnie z definicją przedstawioną w ustawie: jako szyld należy rozumieć tablicę reklamową lub urządzenie reklamowe informujące o działalności prowadzonej na nieruchomości, na której ta tablica lub urządzenie reklamowe się znajdują. Tablica reklamowa jest przedmiotem materialnym przeznaczonym lub służącym ekspozycji reklamy wraz z jego elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, o płaskiej powierzchni służącej ekspozycji reklamy (…). Pozostałe nośniki reklamowe nazywane są urządzeniami reklamowymi.
W uchwałach krajobrazowych innym regulacjom zazwyczaj podlegają szyldy a innym pozostałe reklamy – urządzenia reklamowe. Tak więc tablica kierunkowa np. przy sklepie raz będzie szyldem, a raz nie – wszystko będzie uzależnione od tego, na jakiej działce będzie ustawiona. Tablica informująca o ofercie umieszczona na restauracji nie będzie szyldem – tylko reklamą.
Mogą pojawić się również przypadki bardziej skomplikowane, np. centrum handlowe jest położone na kilku działkach, które nie są wpisane do jednej księgi wieczystej. Firma prowadzi działalność w budynku galerii, a przed wejściem do galerii (ale na innej działce) znajduje się totem z logotypem tej firmy.
W tej sytuacji logotyp nie będzie szyldem.
Kolejnym problemem jest określenie wymiaru szyldu.
Jak np. określić powierzchnię szyldu na otoku stacji benzynowej: czy będzie to powierzchnia całego otoku, czy też powierzchnia jedynie elementu graficznego znajdującego się na otoku?
Zgodnie z zapisami ustawy, warunki sytuowania szyldów powinny być jednakowe dla wszystkich, czyli w tej samej strefie takie same zasady będą obowiązywały niewielki warsztat samochodowy, jak i galerię handlową. Dla tego pierwszego dwa szyldy o łącznej powierzchni 2 m2 będą rozwiązaniem wystarczającym, natomiast dla centrum handlowego już raczej nie.
W każdej z uchwał muszą być określone warunki i termin dostosowania istniejących szyldów w dniu wejścia w życie uchwały. Warunkom tym będą podlegały wszystkie szyldy, niezależnie od tego czy właściciel tablicy otrzymał pozwolenie na budowę czy nie. Może zatem dojść do sytuacji, w której urząd wydał pozwolenie na budowę obiektu z określoną identyfikacją wizualną a następnie, na podstawie uchwały, nakaże demontaż całego istniejącego oznakowania i wykonanie mniejszego w określonym uchwałą okresie. Okres dostosowania istniejących szyldów do warunków określonych w ustawie nie może być mniejszy niż 12 miesięcy. Dotychczasowa praktyka pokazuje, że są to okresy od 1 roku do 5 lat.
Generalnie warunki dostosowania rodzą wiele pytań.
Jak np. ustalić, kto do kogo ma się dostosować w sytuacji gdy uchwała nakazuje, aby wszystkie szyldy na elewacji były ustawione w jednej linii i miały taką samą wielkość?
Oprócz uchwały reklamowej miasto może podjąć także uchwałę o opłacie za reklamę. Maksymalna stawka za reklamę o powierzchni 1m2 wynosi 81,00 zł miesięcznie. Szyldy są zwolnione z opłaty, ale tylko te, które spełniają warunki określone w uchwale.
Na wszystkie inne urząd gminy musi nałożyć karę pieniężną w wysokości 40-to krotności opłaty reklamowej. W przypadku, gdy gmina nie ustaliła wysokości opłaty, będzie to 40-to krotność maksymalnej stawki określonej w ustawie, czyli za szyld o powierzchni 1m2 kara wyniesie prawie 3 240,00 zł miesięcznie. Opłata reklamowa wiąże się również z koniecznością składania deklaracji do urzędu gminy.
Uchwały krajobrazowe obowiązują już w ponad 20 gminach. Największymi miastami, które je wprowadziły są: Łódź, Gdańsk, Opole i Ciechanów. Zapisy dotyczące szyldów w poszczególnych miastach są czasami bardzo skomplikowane i zawierają wiele wyjątków
i odwołań. Trudno jest opisać je w kilku zdaniach, dlatego zainteresowanych odsyłam do poszczególnych tekstów uchwał.
Artykuł został przygotowany na potrzeby magazynu „My Company Polska” i opublikowany w numerze nr 9 (36) we wrześniu 2018 r.
