Minęły ponad 4 lata od przegłosowania w sejmie ustawy krajobrazowej, co działo się w przedwyborczej atmosferze. Dziś jesteśmy w podobnej sytuacji. Pora zatem przedstawić jak wyglądają uchwały lub prace nad nimi w Łodzi, Gdańsku, Szczecinie, Krakowie, Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu i Katowicach.

Przegląd stanu uchwał krajobrazowych ograniczamy do największych polskich miast jako tych, które są wyjątkowo interesujące dla reklamodawców i jednocześnie mogłyby być liderami zmian i ośrodkami wyznaczającymi standardy. Tymczasem jakość i efektywność działań prowadzonych przez samorządy oceniamy nisko, chociaż mamy świadomość, że władze lokalne poruszają się w ramach prawa stworzonego centralnie, w przedwyborczym pośpiechu, bez uwzględnienia głosu branży.

Jednak cztery lata to dużo czasu na refleksję, gromadzenie danych i wyciąganie wniosków.

Szkoda, że władze tak często brną w kiepskie rejony, odkładając lub tracąc szanse na realne uporządkowanie przestrzeni, wyższe wpływy do miejskich kas, tworzenie wizerunku nowoczesnych miast a przede wszystkim – na wprowadzenie trendu nowoczesnej komunikacji w przestrzeni i tworzenie wymagającej, partnerskiej i proaktywnej wobec firm OOH roli służącej eliminacji szarej strefy.

Łódź
16 listopada 2016 r. Łódź uchwaliła jedną z pierwszych w kraju uchwał krajobrazowych. Jej podstawowe zapisy to:

• strefy – 3;
• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 18m²;
• reklama na elewacji podczas remontów – maksymalnie 30% powierzchni, pozostałą część musi stanowić odtworzenie elewacji, reklama może być eksponowana nie dłużej niż przez 8 miesięcy;
• reklama na elewacji – tylko w II strefie na ścianach szczytowych, nie więcej niż na 25% elewacji;
• szyldy – liczba i wielkość szyldów są bardzo ograniczone i zmieniają się  w zależności od strefy, przeznaczenia obiektu, jego wysokości, preferowaną formą szyldów są litery przestrzenne;
• zakazy – umieszczanie reklam na banerach, reklam wolnostojących bez stałego zamocowania w gruncie, oraz reklamy mobilnej;
• reklama cyfrowa – mocno ograniczona;
• murale – zakazane;
• okresy dostosowania – od 3 do 5 lat w zależności od strefy;
• warunki dostosowania – nieokreślone;
• prawa nabyte – nieuwzględnione;
• aktualizacja uchwały – 1.

Ponieważ uchwała wprowadzała nierówne traktowanie podmiotów, przekraczała upoważnienie ustawowe w wielu kwestiach i zawierała wiele innych błędów – 11 sierpnia 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Łodzi stwierdził nieważność uchwały w całości. Wśród wielu zarzutów za najistotniejszy merytorycznie należy wskazać ten, że uchwała krajobrazowa Łodzi nie wskazuje warunków dostosowania istniejących tablic i urządzeń reklamowych do zapisów uchwały oraz że sprawy związane z odległościami reklam od drogi są określone w ustawie o drogach publicznych.

W połowie października Łódź złożyła skargą kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Termin rozprawy w NSA, mimo prawie dwuletniego oczekiwania, nie został jeszcze określony. Wyrok, który zapadnie, będzie rzutował na działania w pozostałych miastach. Urząd Miasta nie chciał narażać się na konieczność wypłaty odszkodowań w przypadku ogłoszenia niekorzystnego dla siebie wyroku, dlatego też Rada przegłosowała zmianę uchwały krajobrazowej, zmieniając termin dostosowania na trzy lata w strefie, w której pierwotnie był on określony na rok.

W lutym 2018 Łódź ogłosiła, że przystępuje do prac nad nowym kodeksem reklamowym. 7 marca 2018 uchwalono uchwałę intencyjną. Obecnie obowiązująca uchwała ma zostać uchylona, a na jej miejsce zostanie ustanowione nowe prawo dotyczące reklam. Na razie trwają prace projektowe. Jednym z elementów, który ma pozwolić zespołowi zapoznać się z tematem, jest ankieta – ta sama, na podstawie której napisano poprzednią uchwałę. Na tendencyjne pytania ankiety zwracaliśmy uwagę już wcześniej. W maju br. odbyły się konsultacje dotyczące założeń. Projekt ma zostać pokazany publicznie dopiero na etapie wyłożenia, co może nastąpić jesienią tego roku.

Urząd miasta udostępnił stronę, na której w przejrzysty sposób można zapoznać się z aktualną uchwałą krajobrazową:
https://uml.lodz.pl/dla-biznesu/kodeks-reklamowy/

Tekst uchwały znajduje się pod adresem:
https://bip.uml.lodz.pl/files/bip/public/user_upload/uchwalal_-30112017104058.pdf

Gdańsk
Uchwalił swój kodeks reklamowy na sesji Rady Miasta 22 lutego 2018 r.
Podstawowe zapisy uchwały:

• strefy – 8;
• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 18m²;
• reklama na elewacji podczas remontów – jest dopuszczona tylko w niektórych strefach, może stanowić od 30% do 100% powierzchni w zależności od rodzaju budynku, reklama może być eksponowana maksymalnie przez 12 miesięcy, raz na 5 lat;
• reklama na elewacji poza szyldami jest praktycznie zakazana;
  szyldy – liczba i wielkość szyldów są bardzo ograniczone i zmieniają się  w zależności od strefy, przeznaczenia obiektu, jego wysokości; preferowaną formą szyldów są litery przestrzenne;
• zakazy – umieszczanie reklam na banerach i siatkach reklamowych poza remontami;
• reklama cyfrowa – mocno ograniczona poza należącymi do miasta „terenami o funkcji widowiskowo-sportowej, której charakter wymaga niekonwencjonalnych form promocji”;
• murale – dopuszczone w niektórych strefach;
• okresy dostosowania – 2 lata;
• warunki dostosowania – częściowo określone;
• prawa nabyte – nieuwzględnione.

30 marca 2018 r. Wojewoda Pomorski wydał rozstrzygnięcie nadzorcze uchylając zapisy dotyczące reklamy wyborczej, odległości reklam od niektórych elementów infrastruktury oraz określania sposobu utrzymania tablic i urządzeń reklamowych jako regulacji, które przekraczają upoważnienie ustawowe. Miasto odwołało się od decyzji wojewody do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, powołując się na błędy w uzasadnieniu decyzji.
14 sierpnia br. WSA w Gdańsku uchylił w całości rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Pomorskiego. Wojewoda nie złożył skargi kasacyjnej do NSA.
Do WSA w Gdańsku wpłynęło 19 skarg na uchwałę krajobrazową. Pochodziły zarówno od mieszkańców, jak i przedsiębiorców działających w Gdańsku. Sąd oddalił wszystkie skargi i o dalszym ich losie rozstrzygnie teraz NSA.

Gdańsk nie ma strony poświęconej uchwale krajobrazowej, na której przedsiębiorcy i mieszkańcy mogliby łatwo zapoznać się z zapisami uchwały. Jest to niezrozumiałe tym bardziej, że uchwała jest zapisana w sposób obszerny (53 strony) i skomplikowany, a jej zrozumienie przez przedsiębiorcę bardzo często będzie wymagało konsultacji prawnych.

Obecnie miasto nie wydaje żadnych decyzji dotyczących reklam, nawet takich, które dotyczą dostosowania obecnie istniejących urządzeń reklamowych do zapisów uchwały. Z uchwałą można zapoznać się na stronach BIP:
https://bip.gdansk.pl/subpages/akty_prawne/pliki/2018/URM_2018_7_1465.PDF lub na stronie Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni.

Łódź i Gdańsk są miastami, w których obowiązuje uchwała krajobrazowa, tzn. wszystkie nowe inwestycje muszą być zgodne z zapisami zawartymi w tych aktach prawnych. Okres dostosowania dotyczy jedynie tych lokalizacji, które istniały w momencie wejścia uchwały w życie.

Szczecin
Przed przystąpieniem do prac nad uchwałą w Szczecinie przeprowadzono szczegółową inwentaryzację, która pokazała, że jedynie 19% reklam w mieście zostało ustawionych legalnie. Jako jedyne miasto w Polsce Szczecin skonstruował swój kodeks na bazie istniejących planów miejscowych (pozostałe miasta wprowadzając uchwały reklamowe zmienią miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego).

Taka konstrukcja powoduje podział miasta na tyle stref, ile zostało uchwalonych planów miejscowych plus 1 – dla strefy, w której brak planu miejscowego.
Z jednej strony jest to najbardziej skomplikowany i najobszerniejszy projekt uchwały (gdyby wydrukować całość otrzymalibyśmy ponad 1000 stron), jednak jeżeli wybierzemy konkretną lokalizację, uchwała dla tego miejsca będzie bardzo czytelna i skondensowana. Podstawowe zapisy projektu uchwały w miejscach, w których nie ma planów miejscowych przewidują:

• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 48m² 
• reklama na elewacji podczas remontów – jest dopuszczona na całej powierzchni rusztowania przez okres 3 miesięcy raz na 5 lat;
• reklama na elewacji – do 10% powierzchni elewacji (z zastrzeżeniami);
• szyldy – na jedną działalność gospodarczą przysługuje 1 szyld o powierzchni 0,3 m²
• zakazy – umieszczanie reklam na ogrodzeniach, terenach zielonych, urządzeniach bezpieczeństwa ruchu drogowego, obszarach wodnych, reklam na przystankach przekraczających 30% powierzchni wiaty;
• reklama cyfrowa – dopuszczona, z wyjątkiem reklam o niskiej rozdzielczości;
• murale – traktowane jak reklama na elewacji;
• okresy dostosowania – 2 lata;
• warunki dostosowania – częściowo określone;
• prawa nabyte –uwzględnione.

Termin wyłożenia i zgłaszania uwag do projektu minął w marcu 2017 r. Zespół projektowy zakończył prace i przekazał gotowy dokument do Rady Miasta, która nie podjęła do tej pory decyzji o głosowaniu nad projektem uchwały. Projekt szczecińskiej uchwały jest najdłużej zamrożonym dokumentem spośród kodeksów reklamowych.

Z projektem można zapoznać się pod adresem:
http://krajobraz.szczecin.pl/chapter_139000.asp

Kraków
Trzykrotnie prezentował swój kodeks reklamowy – po raz pierwszy wiosną 2016 r., po raz drugi w sierpniu 2017 r., ostatni raz wyłożenie odbyło się w kwietniu 2018 r. Podstawowe zapisy ostatnio prezentowanego projektu uchwały:

• strefy – 5; dodatkowo uchwała określa inne warunki dla ciągów komunikacyjnych i terenów sklepów wielkopowierzchniowych i stacji benzynowych;
• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 18m²;
• reklama na elewacji podczas remontów – jest dopuszczona tylko w niektórych strefach , może stanowić do 50% powierzchni dekoracji, reklama może być eksponowana maksymalnie przez 12 miesięcy raz na 7 lat;
• reklama na elewacji – maksymalnie 25%powierzchni elewacji frontowej parteru;
• szyldy – liczba i wielkość szyldów są bardzo ograniczone i zmieniają się  w zależności od strefy, wysokości i przeznaczenia obiektu, miejsca umieszczenia, preferowaną formą szyldów są litery przestrzenne;
• zakazy – umieszczanie reklam na ogrodzeniach;
• reklama cyfrowa – praktycznie zakazana, za wyjątkiem niektórych małych form i ekranu o powierzchni ponad 5 tys. m2  zamontowanego na Tauron Arena w Krakowie, gdzie reklama jest możliwa w czasie imprez plenerowych
• murale – zakaz;
• okresy dostosowania – 2 lata;
• warunki dostosowania – częściowo określone;
• prawa nabyte – nieuwzględnione.

Po wyłożeniu projektu do Biura Planowania Przestrzennego wpłynęło kilkaset uwagi niektóre z nich zostały uwzględnione w części lub całości. Dokument opisujący sposób rozpatrzenia uwag liczy 175 stron.
Autorzy projektu przewidywali, że uchwała będzie prezentem dla następnej kadencji samorządu, termin wejścia w życie uchwały został określony na 1 stycznia 2019 r. Projekt pojawiał się w porządku obrad sesji Rady Miasta dwukrotnie: w czerwcu i wrześniu 2018 r, jednak za każdym razem był z niej wycofywany. Projekt został negatywnie zaopiniowany przez Komisję Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska.

W styczniu 2019 zastępca prezydenta Krakowa Jerzy Muzyk  rozpoczął działania, które mają odpowiedzieć na pytanie, jaki wpływ na rynek reklamy będą miały zapisy uchwały. Postanowiono przeprowadzić szczegółową analizę, której niestety nie wykonano przed przystąpieniem do prac nad uchwałą.

Za 56 tys. złotych miasto zleciło wykonanie audytu na 13 głównych ulicach w mieście. Obliczono że znajduje się na nich ponad 8 tys. m2 reklam wolno stojących i 20 tys. m2. reklam na obiektach budowlanych. Niestety nie zbadano, jaka cześć z nich to reklamy nielegalne. Z analizą zapoznała się Komisja Planowania Przestrzennego, która 8 lipca br. pozytywnie zaopiniowała projekt uchwały z uwagami. Są wśród nich: określenie, że słupy reklamowe muszą znajdować się przynajmniej 15m od siebie i co najmniej 15m od skrzyżowania; reklamy przy obwodnicy muszą być oddalone od krawędzi jezdni o 100m; maksymalny format reklamy na elewacji bez okien to 12m2. Kolejnego wyłożenia projektu należy spodziewać się w październiku br.

Wszystkie dokumenty znajdują się na stronie BIP:
https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=71173&metka=1&vReg=1

Warszawa
Wielokrotnie przekładała termin prezentacji projektu uchwały krajobrazowej. Opublikowanie projektu nastąpiło na początku czerwca 2017 r. Założenie, które przyświecało twórcom uchwały, to generalnie wprowadzenie zakazu umieszczania nośników reklamowych w mieście, przy dopuszczeniu pewnych wyjątków i dotyczących nośników, które znajdują się w większości przypadków na terenach miejskich: citylightów na wiatach przystankowych oraz słupów reklamowych.

Po prezentacji projektu zebrano ponad 1 000 uwag. 19 października 2018 r., dwa dni przed I turą wyborów samorządowych ogłoszono wyłożenie projektu, niewiele różniącego się od pierwotnej wersji. Podstawowe zapisy projektu uchwały wyglądają następująco:

• strefy – 3, dodatkowo uchwała wyodrębnia ciągi komunikacyjne;
• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 18m²;
• reklama na elewacji podczas remontów – może być eksponowana maksymalnie przez 9 miesięcy, raz na 5 lat;
• reklama na elewacji – tylko na elewacjach bez okien (z zastrzeżeniami);
• szyldy - liczba i wielkość szyldów są ograniczone, preferowaną formą szyldów są litery przestrzenne;
• zakazy – umieszczanie reklam na oknach, dachach budynków, przed budynkami publicznymi, w bliskiej odległości od siebie, na terenach ochrony konserwatorskiej i przyrodniczej i wiele innych;
• reklama cyfrowa – w dużym stopniu ograniczona możliwościami technicznymi;
• okres dostosowania – 2 lata;
• warunki dostosowania – praktycznie nieokreślone;
• prawa nabyte – nieuwzględnione.

Po wyłożeniu projektu uchwały do urzędu wpłynęło ok 3 tys. uwag z czego 2/3 powtarzalnych, zaczerpniętych z szablonu opublikowanego w mediach społecznościowych. Obecnie projekt czeka na decyzję Prezydenta i Rady. Wiele wskazuje na to, że do wyborów nic się nie zmieni.  Prezentowane na stronie miasta materiały dotyczące uchwały są ubogie: http://konsultacje.um.warszawa.pl/jaka_uchwala_krajobrazowa_dla_warszawy_drugi_etap_konsultacji_spolecznych
Większość linków jest nieaktywna.

Poznań
Uchwałę intencyjną podpisał najpóźniej ze wszystkich miast G8: w marcu 2017 r., jednak prace nad projektem trwały od początku 2017 r. Do maja br. miasto przedstawiało jedynie założenia projektowe. Z projektem uchwały można zapoznać się od niespełna 3 miesięcy.

W porównaniu z uchwałami innych miast dokument poznański jest napisany w sposób prosty i jego zrozumienie nie powinno nastręczać większych problemów. W skrócie zapisy uchwały przedstawiają się następująco:

• strefy – są cztery: staromiejska, centrum i historyczne dzielnice, zurbanizowana, przyrodnicza
• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 18m2;
• reklama na elewacji podczas remontów – może być eksponowana maksymalnie na 30% elewacji przez 1 rok,  ponownie można ją umieścić po upływie 5 lat;
• reklama na elewacji – tylko niewielkie formy;
• szyldy – maksymalnie 2 szt., wielkość zależy od typu nośnika i strefy;
• reklama cyfrowa – dopuszczona (na poziomie intencji) na formacie citylight oraz na formacie 9m2;
• murale – od 5% do 50% powierzchni elewacji w zależności od strefy;
• okresy dostosowania – od 1 roku dla centrum do 3 lat;
• warunki dostosowania – określono częściowo wyłączając z nich wiaty przystankowe;
• prawa nabyte – nie są uwzględnione.

W drugiej połowie zeszłego roku Poznań  przekazał słupy reklamowe i wiaty przystankowe pod zarząd spółki miejskiej, to jest Międzynarodowych Targów Poznańskich. W Poznaniu odbyły się spotkania konsultacyjne, uwagi do projektu należało przesyłać do 30 czerwca br. Teraz projekt jest na etapie wprowadzania korekt, opiniowania i uzgadniania. Jego oficjalne wyłożenie jest planowane na wrzesień.

Wydział Urbanistyki i Architektury udostępnił stronę ze informacjami o uchwale:
http://www.poznan.pl/krajobrazowa/

Wrocław
Jest miastem, które nie spieszy się z wprowadzeniem uchwały krajobrazowej, zapewne dlatego, że w roku 2014, zanim jeszcze powstała uchwała krajobrazowa,  powołano we Wrocławiu park kulturowy, który uporządkował historyczne centrum miasta. Osoby przygotowujące projekt stoją na stanowisku, że kodeks krajobrazowy jest poważną regulacja prawną i nie należy się z nią spieszyć, ponieważ musi to być dokument rzetelny i zgodny z prawem. Pierwsze spotkanie konsultacyjne (i jak na razie jedyne), odbyło się we wrześniu 2017 r. Po wyborach samorządowych we Wrocławiu nastąpiły duże zmiany w strukturze urzędu, co zapewne miało wpływ na opóźnienie prac. Obecnie trwają prace nad przygotowaniem projektu. Wiadomo, że miasto planuje wprowadzić opłatę reklamową. Prawdopodobnie do końca roku zostanie pokazany projekt.

Informacje o konsultacjach społecznych znajdują pod adresem:
https://www.wroclaw.pl/rozmawia/uchwala-krajobrazowa-wroclawia-o-konsultacjach

Ze zrealizowanym projektem parku kulturowego można zapoznać się pod adresem:
https://www.wroclaw.pl/rozmawia/uchwala-krajobrazowa-wroclawia-park-kulturowy

Katowice
W Katowicach zaproponowano nieco odmienne podejście do tematu i rozpisano przetarg na wykonanie inwentaryzacji wybranych miejsc i obszarów miasta, określenie podziału miasta na strefy oraz przygotowanie wstępnych założeń dla zasad i warunków na potrzeby opracowania projektu uchwały. Przetarg wygrała firma PwC Polska Sp. z o.o., która po wykonaniu pracy przedstawiła wnioski na spotkaniu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami. Spotkanie odbyło się  we wrześniu 2017 r. przedstawione na nim wnioski były mało precyzyjne i wykazały niewielkie zgłębienie tematu przez PwC.

30 października 2017 r. odbyło się ostatnie spotkanie konsultacyjne. Do końca marca 2018 r. miała zostać przedstawiona analiza finansowa dotycząca skutków wprowadzenia uchwały krajobrazowej – nie została. Pod koniec 2017 r. miasto opublikowało wyniki konsultacji społecznych oraz stanowisko Prezydenta Miasta Katowice wobec zgłoszonych wniosków. W Wydziale Architektury i Budownictwa prace projektowe nad uchwałą są zawieszone. O dalszym losie projektu zadecydują zapewne zmiany ustawowe i wnioski z wprowadzania zapisów uchwał krajobrazowych w innych miastach. Dodajmy, że Katowice mają wiele zapisów w planach miejscowych odnoszących się do reklam.

Miasto udostępniło stronę o kodeksie reklamowym, jednak ostatni wpis jest z października 2017 (na dzień publikacji tekstu):
https://www.katowice.eu/Konsultacje/Strony/uchwa%C5%82a-krajobrazowa.aspx