Uchwały krajobrazowe powstają w Polsce od prawie 7 lat. Tak długo obowiązuje ustawa krajobrazowa. Przedstawiamy, jak obecnie wygląda kondycja ustawy i uchwał krajobrazowych, które powstały lub mają powstać w ośmiu największych miastach Polski (G8).

Słowo wstępu

Nadal nie wiemy, czy ustawa jest zgodna z Konstytucją. Ostatni rok nie odpowiedział na żadne z istotnych pytań dotyczących ustawy krajobrazowej. Przede wszystkim bez odpowiedzi pozostaje pytanie podstawowe – czy ustawa jest zgodna z Konstytucją. W 2019 r. te wątpliwości podzielił Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w toku kontroli uchwały opolskiej i skierował do Trybunału Konstytucyjnego pytanie prawne dotyczące zgodności ustawy z Konstytucją i prawem europejskim. W 2020 r. NSA ponowił to pytanie przy okazji kontroli uchwały gdańskiej.
Jeżeli Trybunał stwierdzi, że ustawa jest niezgodna z Konstytucją, przepis statuujący obowiązek dostosowawczy utraci moc prawną zaś gminy, w których na podstawie uchwalonych kodeksów reklamowych zdemontowano nośniki, staną przed wieloma problemami, również finansowymi.

Po skierowaniu pytania do Trybunału Konstytucyjnego, Wojewódzkie Sądy Administracyjne (WSA) zaczęły zawieszać postępowania ze skarg na uchwały krajobrazowe do czasu rozstrzygnięcia kwestii zgodności ustawy z Konstytucją. Przypomnijmy, że od wielu lat trwają równolegle prace nad zmianą ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Nie wiemy, jaki kształt będzie miała ostatecznie ta ustawa, jednak zapewne zmienią się przepisy dotyczące ochrony krajobrazu. Ostatnie konsultacje odbyły się w styczniu 2022 r.

Postanowienia każdej uchwały krajobrazowej są bardzo istotne dla branży OOH. Jednak pamiętajmy, że dotyczą one wszystkich przedsiębiorców działających w miejscach, gdzie zaczynają obowiązywać kodeksy reklamowe. W większości przypadków muszą oni ponieść koszty zmiany identyfikacji wizualnej miejsc prowadzenia działalności. Na przykład w przypadku sieci handlowych czy galerii są to często kwoty siedmiocyfrowe.

Poniżej prezentujemy, jak mają się uchwały krajobrazowe w miastach G8.  Przedstawiamy je w kolejności głosowań przez poszczególne Rady Miast i według stopnia zaawansowania prac.

Uchwały krajobrazowe: Łódź

Łódź jako pierwsze miasto wojewódzkie uchwaliła (16 listopada 2016 r.) kodeks reklamowy. Podstawowe postanowienia łódzkiej uchwały krajobrazowej to:

• strefy – 3;
• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 18m²;
• reklama na elewacji podczas remontów – maksymalnie 30% powierzchni, pozostałą część musi stanowić odtworzenie elewacji, reklama może być eksponowana nie dłużej niż przez 8 miesięcy;
• reklama na elewacji – tylko w II strefie na ścianach szczytowych, nie więcej niż na 25% elewacji;
• szyldy – liczba i wielkość szyldów są bardzo ograniczone i zmieniają się w zależności od strefy, przeznaczenia obiektu, jego wysokości, preferowaną formą szyldów są litery przestrzenne;
• zakazy – umieszczanie reklam na banerach, reklam wolnostojących bez stałego zamocowania w gruncie oraz reklamy mobilnej;
• reklama cyfrowa – mocno ograniczona;
• murale – zakazane;
• okresy dostosowania – od 3 do 5 lat w zależności od strefy;
• warunki dostosowania – nieokreślone;
• prawa nabyte – nieuwzględnione;
• aktualizacja uchwały – 1.

Ponieważ uchwała wprowadzała nierówne traktowanie podmiotów, w wielu kwestiach przekraczała upoważnienie ustawowe i zawierała inne błędy – 11 sierpnia 2017 r. WSA w Łodzi stwierdził nieważność uchwały w całości. Wśród wielu zarzutów najistotniejszym merytorycznie jest ten, że uchwała krajobrazowa Łodzi nie wskazuje warunków dostosowania istniejących tablic i urządzeń reklamowych do zapisów uchwały oraz że na nowo reguluje kwestie uregulowane w ustawie o drogach publicznych.

W połowie października 2017 r. Łódź złożyła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Po dwóch latach oczekiwania, w październiku 2019 r. NSA rozpatrzył skargę i odesłał sprawę do ponownego rozpoznania do WSA. W styczniu 2020 r. WSA zawiesił rozpatrzenie sprawy do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny kwestii zgodności ustawy z Konstytucją.

Nowa uchwała w Łodzi?

Mimo zakończenia okresów  dostosowania we wszystkich strefach (12 marca 2022 r. zakończy się ostatni okres dostosowania), Miasto nie nakłada kar na właścicieli nośników reklamowych. W lutym 2018 r. Łódź ogłosiła, że przystępuje do prac nad nowym kodeksem reklamowym. 7 marca 2018 r. uchwalono uchwałę intencyjną. Obecnie obowiązująca uchwała ma zostać uchylona, a w jej miejsce zostanie ustanowione nowe prawo dotyczące reklam. W maju 2019 r. odbyły się konsultacje dotyczące założeń nowego projektu. Na razie trwają prace projektowe, jednak nie ma jeszcze dokumentu, który mógłby zostać poddany konsultacjom ustawowym. Projekt ma zostać udostępniony publicznie dopiero na etapie wyłożenia, termin wyłożenia zaś nie jest znany i nie należy się go spodziewać wcześniej niż pod koniec drugiego kwartału 2022 r. Na dziś nie ma decyzji o wprowadzaniu uchwały o opłatach reklamowych.

Sytuacja w Łodzi jest dziwna: uchwała obowiązuje, nikt nie egzekwuje jej przepisów, a prace nad nową uchwałą przez 4 lata posunęły się do przodu niewiele. Urząd Miasta udostępnił stronę, na której w przejrzysty sposób można zapoznać się z aktualną uchwałą: https://uml.lodz.pl/dla-biznesu/kodeks-reklamowy/ Pełny tekst uchwały krajobrazowej znajduje się pod adresem: https://bip.uml.lodz.pl/files/bip/public/user_upload/uchwalal_-30112017104058.pdf

Dodajmy, iż od początku 2016 r. w Łodzi obowiązuje również uchwała o parku kulturowym ulicy Piotrkowskiej, która reguluje kwestie reklam w centrum miasta. Jednak we wrześniu 2020 r. WSA w Łodzi stwierdził jej nieważność w całości. Miasto złożyło skargę kasacyjną do NSA, wyrok jest zatem nieprawomocny.

Uchwały krajobrazowe: Gdańsk

Gdańsk uchwalił swój kodeks reklamowy na sesji Rady Miasta 22 lutego 2018 r. Podstawowe regulacje uchwały:

• strefy – 8;
• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 18m²;
• reklama na elewacji podczas remontów – jest dopuszczona tylko w niektórych strefach, może stanowić od 30% do 100% powierzchni w zależności od rodzaju budynku, reklama może być eksponowana maksymalnie przez 12 miesięcy, raz na 5 lat;
• reklama na elewacji poza szyldami jest praktycznie zakazana;
• szyldy – liczba i wielkość szyldów są bardzo ograniczone i zmieniają się w zależności od strefy, przeznaczenia obiektu, jego wysokości; preferowaną formą szyldów są litery przestrzenne;
• zakazy – umieszczanie reklam na banerach i siatkach reklamowych poza remontami;
• reklama cyfrowa – mocno ograniczona poza należącymi do miasta „terenami o funkcji widowiskowo-sportowej, której charakter wymaga niekonwencjonalnych form promocji”;
• murale – dopuszczone w niektórych strefach;
• okresy dostosowania – 2 lata;
• warunki dostosowania – częściowo określone;
• prawa nabyte – nieuwzględnione.

Uchwała gdańska jest obszerna (liczy 53 strony bez załączników) i zapisana w skomplikowany sposób, często wymaga konsultacji prawnych. Można z nią zapoznać się na stronach Urzędu Wojewódzkiego http://edziennik.gdansk.uw.gov.pl/legalact/2018/1034/ lub na stronie Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni.
Ponadto Gdańsk przygotował stronę dla lokalnych przedsiębiorców, którzy muszą dostosować swoje szyldy do zapisów uchwały:  http://www.uchwalakrajobrazowagdanska.pl/ Okres, w którym należało dostosować reklamy (powstałe przed wejściem w życie uchwały) do postanowień uchwały minął 2 kwietnia 2020 r. Mimo częściowego określenia warunków dostosowania istniejących reklam do postanowień uchwały nie znamy przypadku, aby Miasto wydało zgodę na adaptację istniejącej reklamy. Sytuacja w chwili wprowadzenia uchwały wyglądała tak, że prawie wszystkie istniejące reklamy i szyldy nie spełniały warunków uchwały i powinny zostać zdemontowane.

Jaki jest efekt uchwały w Gdańsku?

Efektem wprowadzenia uchwały krajobrazowej w Gdańsku jest likwidacja prawie wszystkich wolnostojących nośników systemowych. Pozostały jedynie reklamy na wiatach przystankowych, których właścicielem jest Miasto. Nie zauważyliśmy dużych działań Miasta w stosunku do szyldów, które również powinny być dostosowane do przepisów uchwały. Większość dużych sieci sprzedażowych dostosowała się do nowego prawa i jednocześnie złożyła pozwy do sądu (np.: https://noizz.pl/design/mcdonalds-pozywa-gdansk-za-uchwale-krajobrazowa/1jn0z7k ).

Po wejściu w życie uchwały krajobrazowej Miasto przeprowadziło przetargi  na dzierżawę terenów w pasie drogowym pod usytuowanie nośników reklamowych oraz na dzierżawę wiat przystankowych.  Tym samym prawie wszystkie nośniki reklamowe w przestrzeni publicznej zniknęły z terenów prywatnych i znalazły się na terenach należących do Miasta. Czy zatem na pewno chodziło tylko o ochronę krajobrazu?

Uchwały krajobrazowe: Warszawa

Warszawska uchwała krajobrazowa została ustanowiona na sesji Rady Miasta 16 stycznia 2020 r.  Miesiąc później Wojewoda Mazowiecki opublikował rozstrzygnięcie nadzorcze i stwierdził nieważność całej uchwały. Powodem takiej decyzji nie była niechęć Wojewody do porządkowania przestrzeni publicznej, ale niezgodność przepisów uchwały z prawem.

Miasto złożyło skargę na rozstrzygnięcie Wojewody. 8 grudnia 2020 r. odbyła się rozprawa przed WSA w Warszawie. Sąd oddalił skargę, po czym 10 lutego 2021 r. opublikował uzasadnienie wyroku: http://www.orzeczenia-nsa.pl/wyrok/iv-sa-wa-899-20/229ec0c.html  przyznając częściową rację argumentom Wojewody i utrzymując unieważnienie uchwały w mocy.

Miasto zrezygnowało ze złożenia skargi kasacyjnej do NSA i podjęło decyzję o powtórnym procedowaniu uchwały we wskazanym przez WSA zakresie. Pomimo korzystnego wyroku Wojewoda złożył skargę kasacyjną do NSA, w zakresie który dotyczył jedynie tych argumentów, których nie uznał WSA. We wrześniu 2021 r. zapadł wyrok NSA. Sąd podzielił niektóre z argumentów Wojewody dotyczących naruszenia prawa materialnego stwierdzając, że:

• uchwała nie może określać liczby dopuszczonych na danej nieruchomości nośników reklamowych niebędących szyldami,
• ponadto nie może dotyczyć słupków wygradzających oraz ogrodzeń, będących elementami bezpieczeństwa ruchu drogowego,
• oraz nie może dotyczyć tablic urzędowych.

Jednocześnie uznał argumenty Miasta stwierdzając, że uchwała może regulować:

• gabaryty i ażurowość szyldów, nawet jeśli ogranicza to gamę materiałów, z których można je wykonać,
• tablice informujące o finansowaniu inwestycji publicznych ze środków zewnętrznych,
• szyldy będące muralami.

Uzasadnienie wyroku

Z uzasadnieniem wyroku opublikowanym w styczniu 2022 r. można zapoznać się pod adresem: https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/46E6BF7005

Należy zauważyć, iż w uzasadnieniu pisemnym - w przeciwieństwie do uzasadnienia ustnego - NSA nie wskazał, że Rada Miasta musi procedować uchwałę od nowa. NSA nie odniósł się do tego zagadnienia, ponieważ nie było ono przedmiotem skargi kasacyjnej. Zatem mamy wyrok, z którego nie wynika jasno, czy cały proces musi rozpocząć się od powstania nowej uchwały intencyjnej, czy też po wprowadzeniu niezbędnych poprawek można ponownie wyłożyć dotychczasowy projekt.
Pamiętajmy również, że sprawą uchwały zajmuje się UOKiK (Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów) https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=16204

Co dalej?

Wygląda na to, że Warszawa podjęła decyzję. W listopadzie ub. r. na stronie Miasta pojawiła się informacja, iż urząd „wznawia prace nad uchwałą krajobrazową. Zgodnie z precedensowym, wrześniowym wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego – projekt po wprowadzeniu niezbędnych zmian będzie musiał zostać ponownie uzgodniony i wyłożony. Następnie, po rozpatrzeniu uwag mieszkańców zajmą się nim stołeczni radni.”
Moim zdaniem ta droga spowoduje wydanie przez Wojewodę rozstrzygnięcia nadzorczego uchylającego kolejną uchwałę.

Sprawa uchwały warszawskiej jest w toku lub na początku drogi legislacyjnej, nie należy jednak spodziewać się istotnych zmian merytorycznych, dlatego przedstawiamy dotychczasowe główne założenia projektu:

• strefy – 3, dodatkowo uchwała wyodrębnia ciągi komunikacyjne;
• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 18m²;
• reklama na elewacji podczas remontów – może być eksponowana maksymalnie przez 9 miesięcy, raz na 5 lat;
• reklama na elewacji – tylko na elewacjach bez okien (z zastrzeżeniami);
• szyldy – liczba i wielkość szyldów są ograniczone, preferowaną formą szyldów są litery przestrzenne;
• zakazy – umieszczanie reklam na oknach, dachach budynków, przed budynkami publicznymi, w bliskiej odległości od siebie, na terenach ochrony konserwatorskiej i przyrodniczej i wiele innych;
• reklama cyfrowa – w dużym stopniu ograniczona możliwościami technicznymi;
• okres dostosowania – 2 lata;
• warunki dostosowania – praktycznie nieokreślone;
• prawa nabyte – nieuwzględnione.

Z całym projektem uchwały krajobrazowej można zapoznać się pod adresem: https://edziennik.mazowieckie.pl/WDU_W/2020/1373/akt.pdf
Natomiast z  rozstrzygnięciem nadzorczym Wojewody można  zapoznać pod adresem: https://edziennik.mazowieckie.pl/WDU_W/2020/2529/akt.pdf

Uchwały krajobrazowe: Kraków

Prace nad uchwałą w Krakowie rozpoczęły się w październiku 2015 r. Przez ten czas wyłożono 3 projekty. 26 lutego 2020 r. Rada Miasta Krakowa zdecydowaną większością głosów przyjęła uchwałę krajobrazową. Uchwała opublikowano 9 marca 2020 r. w  Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego i zaczęła  obowiązywać 1 lipca 2020 r. Główne regulacje wyglądają następująco:

• strefy – 5; dodatkowo uchwała określa inne warunki dla ciągów komunikacyjnych i terenów sklepów wielkopowierzchniowych i stacji benzynowych;
• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 18m²;
• reklama na elewacji podczas remontów – jest dopuszczona tylko w niektórych strefach, ekspozycja reklamy może stanowić do 50% powierzchni banneru, reklama może być eksponowana maksymalnie przez 12 miesięcy raz na 7 lat;
• szyldy – liczba i wielkość szyldów są bardzo ograniczone i zmieniają się w zależności od strefy, wysokości i przeznaczenia obiektu, miejsca umieszczenia, preferowaną formą szyldów są litery przestrzenne;
• reklama cyfrowa – praktycznie zakazana, za wyjątkiem niektórych małych form i ekranu o powierzchni ponad 5 tys. m² zamontowanego na Tauron Arena w Krakowie, gdzie reklama jest możliwa w czasie imprez;
• murale – zakaz;
• okresy dostosowania – 2 lata;
• warunki dostosowania – częściowo określone;
• prawa nabyte – nieuwzględnione.

Wszystkie dokumenty znajdują się na stronie BIP: https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=71173&metka=1&vReg=1#uchwalanie

Okres dostosowania dla reklam, które istniały przed wprowadzeniem uchwały krajobrazowej minie 1 lipca 2022 r.
30 września 2020 r. na sesji Rady Miasta Krakowa odbyło się pierwsze czytanie projektu uchwały dotyczącej wprowadzenia opłaty reklamowej. Uchwała nie znalazła poparcia u radnych.
Wspomnę też, że w Krakowie są dwa parki kulturowe: Stare Miasto (od 2010 r.) oraz Nowa Huta (od 2020 r.). Trwają prace nad utworzeniem parków kulturowych: Kazimierz ze Stradomiem i Stare Podgórze z Krzemionkami.

Uchwały krajobrazowe: Szczecin

Przystąpienie do prac nad uchwałą w Szczecinie poprzedziła szczegółowa inwentaryzacja. Pokazała ona, że jedynie 19% reklam w mieście jest ustawionych legalnie. Jako jedyne miasto w G8 Szczecin skonstruował swój kodeks na bazie istniejących planów miejscowych (pozostałe miasta wprowadzając uchwały reklamowe zmienią miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego).
Taka strategia powoduje podział miasta na tyle stref, ile zostało uchwalonych planów miejscowych plus 1 dla strefy, w której brak planu miejscowego. Z jednej strony jest to najbardziej skomplikowany i najobszerniejszy projekt uchwały (gdyby wydrukować całość otrzymalibyśmy ponad 1000 stron), Jednak jeżeli wybierzemy konkretną lokalizację, uchwała dla tego miejsca będzie bardzo czytelna i skondensowana. Podstawowe założenia projektu uchwały w miejscach, w których nie ma planów miejscowych, przewidują:

• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 48m²
• reklama na elewacji podczas remontów – dopuszczona na całej powierzchni rusztowania przez okres 3 miesięcy raz na 5 lat;
• reklama na elewacji – do 10% powierzchni elewacji (z zastrzeżeniami);
• szyldy – na jedną działalność gospodarczą przysługuje 1 szyld o powierzchni 0,3 m2;
• zakazy – umieszczanie reklam na ogrodzeniach, terenach zielonych, urządzeniach bezpieczeństwa ruchu drogowego, obszarach wodnych, reklam na przystankach przekraczających 30% powierzchni wiaty;
• reklama cyfrowa – dopuszczona, z wyjątkiem reklam o niskiej rozdzielczości;
• murale – traktowane jak reklama na elewacji;
• okresy dostosowania – 2 lata;
• warunki dostosowania – częściowo określone;
• prawa nabyte –uwzględnione.

Termin wyłożenia i zgłaszania uwag do projektu minął w marcu 2017 r. Zespół projektowy zakończył prace i przekazał gotowy dokument do Rady Miasta, która zapewne nie podejmie decyzji o głosowaniu tej uchwały. Projekt szczecińskiej uchwały jest najdłużej zamrożonym dokumentem spośród kodeksów reklamowych. Ostatnia aktualizacja na stronie dotyczącej uchwały krajobrazowej pochodzi z września 2017 r.
Z projektem można zapoznać się pod adresem: http://krajobraz.szczecin.pl/chapter_139000.asp

Możliwe, iż w tym roku zostanie powołany zespół projektowy, który w związku z tym rozpocznie prace nad nowym projektem uchwały.

Uchwały krajobrazowe: Poznań

Uchwałę intencyjną Poznań przyjął najpóźniej ze wszystkich miast G8 - w marcu 2017 r. Prace nad projektem trwały od początku 2017 r. Od maja 2019 r. można było zapoznać się z projektem uchwały. W lutym 2021 r. odbyło się pierwsze wyłożenie projektu, w październiku drugie. Projekt jest obecnie przekazywany do Rady Miasta i możliwe, że już w marcu 2022 r. odbędzie się głosowanie.

Poznański dokument jest napisany przejrzyście, zrozumiale. W skrócie założenia uchwały przedstawiają się następująco:

• strefy – są 4: staromiejska, centrum i historyczne dzielnice, zurbanizowana, przyrodnicza;
• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 18m²;
• w przypadku nośników wolnostojących dopuszczona są jedynie nośniki o wyższym standardzie – backlight i cyfrowe;
• reklama na elewacji podczas remontów – może być eksponowana maksymalnie na 50% powierzchni siatki ochronnej przez 1 rok, ponownie można ją umieścić po upływie 5 lat;
• reklama na elewacji – tylko niewielkie formy; na ścianach ślepych  w obszarze zurbanizowanym do 36 m²;
• szyldy – liczba, wielkość zależy od typu nośnika i strefy;
• reklama cyfrowa – dopuszczona z pewnymi ograniczeniami;
• murale – od 5% do 50% powierzchni elewacji w zależności od strefy;
• okresy dostosowania – od 1 roku do 5 lat w zależności od strefy;
• warunki dostosowania – określono częściowo wyłączając z nich wiaty przystankowe;
• prawa nabyte – nie są uwzględnione.

Miasto firmą OOH?

W 2018 r. Poznań  przekazał słupy reklamowe pod zarząd spółki miejskiej, Międzynarodowych Targów Poznańskich (MTP). W lipcu 2019 r. Miasto zakończyło proces przekazywania MTP również wiat przystankowych. Oznacza to, że miasto Poznań  jest właścicielem firmy outdoorowej, która zarządza jednymi z najciekawszych lokalizacji w mieście.

Wydział Urbanistyki i Architektury udostępnia stronę z informacjami o uchwale: http://www.poznan.pl/krajobrazowa/ Tutaj można również zapoznać się z ostatnim projektem uchwały. Nie opublikowano ostatecznej wersji projektu, która będzie przekazana do głosowania. Po jej otrzymaniu radni podejmą decyzję o terminie głosowania. Pierwszy możliwy termin to 8 marca 2022 r.

Od lutego 2018 r. Poznań ma park kulturowy, który obejmuje głównie obszar Starego Miasta: https://www.poznan.pl/mim/main/o-parku-kulturowym,p,39836,39839.html

Uchwały krajobrazowe: Wrocław

We Wrocławiu dość wcześnie zaczęto prace nad  projektem uchwały krajobrazowej. Jeszcze zanim powstał projekt uchwały, w 2014 r. w mieście powołano park kulturowy, który uporządkował historyczne centrum miasta. Za przygotowanie uchwały odpowiada Wydział Architektury i Zabytków, którego powstanie jest efektem kolejnej reorganizacji w Urzędzie Miejskim. Pierwsze spotkanie konsultacyjne odbyło się we wrześniu 2017 r.

https://www.wroclaw.pl/rozmawia/lad-miedzy-budynkami-dwa-etapy-konsultacji-za-nami, a kolejne w kwietniu 2021 roku: https://www.wroclaw.pl/rozmawia/jaka-bedzie-uchwala-krajobrazowa-e-spotkania. Jednak na stronie BIP można znaleźć informację, iż termin opublikowania wyników konsultacji uległ wydłużeniu.

Projekt uchwały do publicznego wglądu na przełomie kwietnia i maja 2021 r. Uwagi można było wnosić do 24 maja 2021 r.

Tu informacje oficjalne się kończą. Ze strony internetowej zniknął projekt uchwały zaś informacja otrzymała status archiwalnej: https://bip.um.wroc.pl/artykul/376/51240/projekt-uchwaly-w-sprawie-zasad-i-warunkow-sytuowania-obiektow-malej-architektury-tablic-reklamowych-i-urzadzen-reklamowych-oraz-ogrodzen

Projekt jest oczywiście dostępny w Urzędzie Miasta.

Projekt w szczegółach

Wrocławski projekt napisano odmiennie niż w innych miastach. Wrocław określa konkretne miejsca, w których może stanąć nośnik w konkretnym  formacie. W skrócie regulacje uchwały przedstawiają się następująco:

• strefy – brak tradycyjnego podziału różnicującego zasady sytuowania nośników. Ze względów organizacyjnych miasto podzielono na ponad 100 obszarów, z których każdy opisano w oddzielnym punkcie z naniesionymi lokalizacjami, w których można ustawić słup reklamowy i tablicę małego, średniego, dużego lub wielkiego formatu;
• maksymalny format reklamy wolnostojącej – 36m²;
• dominującym formatem jest CLP oraz tablice do 9m²;
• reklama na elewacji podczas remontów – można ją maksymalnie  eksponować na 1/3 powierzchni siatki ochronnej maksymalnie przez 1 rok, ponownie można ją umieścić po upływie 10 lat;
• reklama na elewacji – tylko niewielkie formy;
• szyldy – ich liczba i wielkość zależy od wielu czynników;
• reklama cyfrowa – dopuszczona na formacie do 18m² z zastrzeżeniami, ograniczeniami i wyjątkami;
• murale – 10% powierzchni muralu może zawierać treści reklamowe;
• okresy dostosowania – 2 lata w zależności od strefy;
• warunki dostosowania – określono częściowo;
• prawa nabyte – częściowo uwzględnione.

Obecnie trwają konsultacje wewnątrz Urzędu dotyczące ostatecznego kształtu projektu po wprowadzeniu uwag, poprawki nie mają jak do tej pory charakteru istotnych zmian. Nie rozstrzygnięto kwestii powtórnego wyłożenia. Jeżeli nie będzie ponownego wyłożenia - najszybszym terminem, w którym można spodziewać się głosowania jest kwiecień 2022 r.
Ze zrealizowanym projektem Parku Kulturowego można zapoznać się pod adresem: https://www.wroclaw.pl/park-kulturowy-wroclaw

Uchwały krajobrazowe: Katowice

W Katowicach zaproponowano odmienne podejście do tematu. Rozpisano przetarg na wykonanie inwentaryzacji wybranych miejsc i obszarów miasta, określenie podziału miasta na strefy oraz przygotowanie wstępnych założeń dla zasad i warunków na potrzeby opracowania projektu uchwały. Przetarg wygrała firma PwC Polska Sp. z o.o., która po wykonaniu prac przedstawiła wnioski na spotkaniu z zainteresowanymi stronami. Spotkanie odbyło się we wrześniu 2017 r. Szkoda, że przedstawione na nim wnioski były mało precyzyjne i wykazały niewielką znajomość tematu przez PwC.

30 października 2017 r. odbyło się ostatnie spotkanie konsultacyjne. Pod koniec 2017 r. Miasto opublikowało wyniki konsultacji społecznych oraz stanowisko Prezydenta Miasta Katowice wobec zgłoszonych wniosków. Następnie Wydział Budownictwa i Planowania Przestrzennego przygotował projekt uchwały, który czeka na konsultacje. O dalszym losie projektu zadecydują zapewne zmiany ustawowe i wnioski z wprowadzania uchwał krajobrazowych w innych miastach. Dodajmy, że Katowice mają w planach miejscowych wiele przepisów odnoszących się do reklam.
Miasto udostępniło stronę o kodeksie reklamowym, ostatni wpis jest z października 2017 r.
https://www.katowice.eu/Konsultacje/Strony/uchwa%C5%82a-krajobrazowa.aspx

Obecnie w Urzędzie  trwają prace nad projektem, nie przybrał on jednak jeszcze formy niezbędnej do konsultacji ustawowych. Na razie nie ma jeszcze konkretnego harmonogramu prac.

Na zakończenie

W Polsce jest blisko 2500 gmin. Każda z nich ma możliwość uchwalenia swojego prawa lokalnego dotyczącego reklam, ogrodzeń i obiektów małej architektury. Dotychczas niewiele ponad 40 gmin uchwaliło uchwały krajobrazowe, nie zawsze skutecznie. Jest wiele powodów, dla których tak niewiele urzędów zdecydowało się na podjęcie wyzwania, aby wprowadzić uchwały krajobrazowe:

• Nie każda gmina ma taką potrzebę. Edukując lokalny rynek i wskazując dobre praktyki można osiągnąć pożądany efekt. Poza tym istnieje prawo budowlane, które w niektórych przypadkach jest dobrym i wystarczającym narzędziem.
• Wątpliwości budzi zgodność ustawy krajobrazowej z Konstytucją.
• Większość samorządów obawia się, że uchwały krajobrazowe mogą uderzyć w lokalnych przedsiębiorców.
• Przepisy ustawy krajobrazowej są niejasne zaś procedura skomplikowana.
• Uchwały krajobrazowe są kosztowne - proces ich powstawania wymaga nakładów.

Dlaczego zatem część gmin podejmuje decyzję o tym, aby przygotować i głosować uchwały krajobrazowe?

Spotkałem się z różnymi motywacjami. Oczywiście dla dużych miast sprawą  najistotniejszą jest uporządkowanie przestrzeni publicznej z nadmiaru reklam. Tu jednak wiele gmin popełnia błąd w jednakowy sposób traktując reklamy nielegalne i te ustawione zgodnie z obowiązującym prawem np. na podstawie pozwolenia na budowę.
Można też czasem odnieść wrażenie, że niektóre gminy uchwalają nowe prawo głównie po to, aby móc pobierać opłatę reklamową, czy też - jak ma to miejsce w przypadku Gdańska – wprost zarządzać rynkiem reklamy na swoim terenie. Ten kierunek bardzo przypomina sposób działania samorządów dużych miast w Niemczech, które wybudowały własne nośniki reklamy zewnętrznej i zaczęły prowadzić działalność konkurencyjną względem komercyjnych firm outdoorowych. Unia Europejska zakwalifikowała to postępowanie jako niezgodne z prawem. I w efekcie miasta musiały sprzedać posiadane nośniki.

Kto uchylił swoją uchwałę?

Wśród miast G8 (ośmiu największych miast w Polsce) uchwały krajobrazowe przegłosowały kolejno: Łódź, Gdańsk, Warszawa i Kraków. Inne duże miasta to Opole, Sopot, Gdynia, Leszno, Cieszyn, Tarnów, Nowy Targ, Nowy Sącz, Ciechanów.
Ciechanów to pierwsze w ogóle miasto z uchwałą krajobrazową, a zarazem pierwsze miasto, które uchwaliło opłatę reklamową i które wkrótce potem, pod naciskiem przedsiębiorców i mieszkańców, ją uchyliło.
Ciekawy jest również przypadek Gdyni, która uchwałę krajobrazową posiadała najkrócej. Z pewnością jest pierwszym miastem, które tak szybko swoją uchwałę uchyliło. 23 czerwca 2021 r. gdyńscy radni jednogłośnie przyjęli regulacje uchwały krajobrazowej, mimo wielu krytycznych głosów zgłaszanych przez przedsiębiorców. Wojewoda Pomorski nie skorzystał z prawa wydania rozstrzygnięcia nadzorczego, mimo że dokument zawierał wiele błędów. Jednak zaskarżył ją do WSA. Prezydent Gdyni Wojciech Szczurek zdecydował, że uchwałę trzeba poprawić.  W związku z tym 25 sierpnia  2021 r. radni miasta uchylili uchwałę w całości. Żaden radny nie był przeciwny uchyleniu.

Informacje zawarte w tekście są aktualne na dzień 14 lutego 2022 r.
Poprzedni przegląd opublikowaliśmy w lutym 2021 r. i jest dostępny w artykule https://jetline.pl/aktualnosci/uchwaly-krajobrazowe-w-miastach-g8 oraz raporcie Izby Gospodarczej Reklamy Zewnętrznej za 2021 rok.